Landbouweekblad ekspo Worcester toespraak

Landbou en die jaar wat vir ons voorlê

Vriende dankie vir die geleentheid om vanoggend met u te kan praat. Dankie aan Landbouweekblad vir die borgskap van hierdie geleentheid. Daar was lanklaas 'n jaar wat met soveel onheilspellende afwagting begin het. En ek verwys nie nou net na die antieke voorspelling van die Mayas dat die wêreld in Desember 2012 tot 'n einde gaan kom nie.

Globaal gesien, is die wêreld ekonomie op 'n mespunt. Die Europese Unie het yslike probleme. Suid Afrika se krediet gradering is ook afwaards aangepas. Maar in 'n tyd waar almal die slegste ekonomiese verwagtinge en voorspellings maak, is ons algemene indeks by 'n nuwe historiese hoogtepunt. Sulke teenstrydighede maak 'n mens opgewonde maar ook onrustig.

Daar is weereens kommer oor wêreld voedselvoorrade. Suid Afrika gaan na alle waarskynlikheid hoë voedsel inflasie ervaar in 2012. Ons ervaar ook tans die ironiese situasie waar ons goedkoop mielies uitvoer terwyl ons duur mielies invoer. In die Wes-Kaap gebruik ons nou broodkoring, wat ten duurste ontwikkel is vir menslike gebruik, as dierevoer in plaas van mielies. Dit maak 'n mens onrustig wanneer die markkragte situasies oplewer wat nie strook met ons verwagtinge nie.

Die weer maak 'n mens onrustig, met voorspellings van vloede in ons somerreënvalstreke, en ons sien dit reeds in Limpopo. Ons is nou net deur 'n hittegolf hier in ons eie wêreld, en daar was vloedskade in die Hexriviervallei gewees.

Die huidige situasie van renoster stropery maak my onrustig. Miskien is dit tyd om die vryemark toe te laat om ons renosters te beskerm. Indien ons boere sou toelaat om met renosters te boer soos ons met buffels en swartwitpense boer, sal dit verseker dat hulle getalle nooit kritiek raak nie. Dit is nie vir ons om te oordeel oor die vraag na renosterhorings nie. Kom ons benut eerder die geleenthede wat daardie vraag vir ons skep, maar dan moet ons die smokkelbedryf verander in goed gereguleerde wettige handel.

Die omvang van Limpopo Provinsie se finansies maak 'n mens onrustig. Is Limpopo 'n unieke geval of is hierdie net die seekoei se oortjies? Is die verroting weier verspreid? Is Suid Afrika ook oppad na 'n Griekeland situasie waar die skaal uiteindelik oorhel as die staat aanhou om onverantwoordelik te spandeer?

Die verloop van die grondhervormingsdebat sedert 2010 wat nou uiteindelik geboorte gegee het aan die Groenskrif maak my bekommerd.

Die vertoning van ons nasionale Departement van Landelike Ontwikkeling en Grondhervorming oor die afgelope jaar maak my bekommerd.

En dan is daar natuurlik aan die einde van die jaar, in die einste maand van die Mayas se einde-van-die-wêreld voorspelling, die ANC leierskap verkiesing waaroor baie mense reeds hul asem ophou. Moet ons hieroor bekommerd wees, sienende dat dit ons volgende staatshoof kan bepaal?

Vriende, daar is dus baie om bekommered oor te wees vir die jaar wat voorlê. Maar in hierdie onheilspellende atmosfeer is daar ook baie om oor opgewonde te wees. Ons is op ons senuwees oor dinge wat ons vermoed gaan gebeur, maar daar is nog baie wat gedoen kan word. Ons het nog opsies. Ons is nog nie 'n skip wat met gebreekte ankerkettings in 'n stormwind op 'n rotsagtige kus afdryf nie. En in tye van verandering is daar altyd meer geleenthede vir nuwe leiers en entrepreneurs om na vore te kom en daadwerklik die wêreld te verander.

Die kruks waarom als wentel is die feit dat daar daadwerklik opgetree sal moet word in de jaar wat voorlê. Daar kom 'n tyd wanneer mens nie meer opsies het nie. Soos Limpopo se Premier tans ervaar. Dit laat my dink aan elkeen van ons se motiewe wanneer ons ons land se Volkslied, God seën Afrika, sing. Indien ons werklik seën afbid, tot watter mate kan ons toelaat dat dinge slegter en slegter word in ons land. Hoe seer moet Suid Afrika kry voor dinge weer beter gaan word? En as daar die nodige kundigheid en bereidwiligheid bestaan om dinge beter te maak, hoe lank kan die regering van die dag nog weier om dit te erken en aan te gryp?

Ek bied my Departement se kundigheid aan vir enige landbou departement wat daarvan wil gebruik maak. Ek, en my Departement, is in die diens van landbou en sy mense.

Vriende: Die Groenskrif wat verlede jaar die lig gesien het is nie papier werd waarop dit gekryf is nie. Dit is nie 'n dokument wat grondhervorming in Suid Afrika gaan bevorder nie. Dit is nie 'n groenskrif vir grondhervorming nie. Dit is eerder 'n grafskrif vir grondhervorming.

En ons kan nie aanhou om swak beleidsdokumente as "slegs 'n raamwerk vir gesprekvoering" te verdedig nie. Daar word te veel gepraat en te min gedoen in Suid Afrika. Enige beleidsdokument wat veronderstel is om rigtinggewend oor die toekoms te wees, maar wat soveel aandag aan die verlede gee, is in my oë verdag. Maar die Groenskrif gaan verder. Nie net regverdig dit voorstelle op gronde van 'n een-ogige blik op die geskiedenis nie; dit wil die land terugneem in daardie geskiedenis in.

Vriende: Suid Afrika sal nooit weer lyk soos voor 1913 nie. Ons gaan nooit weer 'n landelike samelewing wees wat in stamverband leef en oorleef deur middel van kleinskaalse boerdery nie. Ons is vandag in 2012 almal in die eerste plek Suid Afrikaanse burgers. Suid Afrikaners is ook 'n hoogs verstedelikde samelewing. Ons verwagtinge vir onsself en ons kinders verskil van wat dit vir mense 100 jaar gelede was.

• Vriende, daarom is dit vir my kommerwekkend dat ons met 'n Groenskrif sit wat sê grondhervormng sal eers afgehandel wees wanneer alle tekens van kolonialisme en apartheid uitgewis is.
• 'n Groenskrif wat praat van 'n landelike transformasie met voor 1913 omstandighede as eindpunt.
• 'n Groenskrif wat wil inmeng met die vryemark ten opsigte van grondpryse.
• 'n Groenskrif wat beperkinge wil plaas en voorskriftelik wil wees wie wat met hoeveel grond mag doen.
• 'n Groenskrif wat ekstra vlakke van burokrasie wil skep om hierdie romantiese terug gryp na die verlede te implimenteer.

Ek is oortuig daarvan dat die Groenskrif in sy huidige formaat ons land op 'n sekere pad sal afstuur: Nie 'n pad van duur ingevoerde mielies nie. Maar 'n pad van gratis sakke humanitêre mielies waarvoor ons ons trots sal moet sluk want ons mense gaan honger wees.

Grondhervorming in Suid Afrika benodig leierskap in 2012 wat alle Suid Afrikaners die toekoms in kan vat. Ons moet grondhervorming so doen dat dit aanvaarbaar is vir alle rolspelers in ons land. Hier verwys ek spesifiek na die verskillende groeperings van landbouers in Suid Afrika: Kommersiële landbou; bemagtigingslandbou en tradisionele landbou.

Ons kan nie toelaat dat grondhervorming ons hoogs gesofistikeerde kommersiele landbou sektor afbreek nie. Die kommersiële sektor is ons voedselsekerheid en bron van werkskepping.

Net so is daar plek vir tradisionele landbou in Suid Afrika. Hierdie kleinskaalse bestaansboerderye hou waardevolle kulturele en geskiedkundige aspekte van Suid Afrika lewendig. Ook hier moet grondhevorming sensitief wees.

Ons kan ook nie toelaat dat grondhervorming ons nuwe toetreders tot landbou terug hou nie. Die top landbou bemagtigings projek in die land vir 2011, Agri Dwala, sal geen voordeel trek uit enige van die voorstelle wat tans in die huidige groenskrif vervat is nie.

Maar dan is Agri Dwala 'n projek wat voedselsekerheid bevorder; dit skep ekonomiese groei; dit verskaf werk, en dit dien as inspirasie vir ander beginners in die landbousektor. Hoe is dit moontlik dat die opstellers van die Groenskrif nie die ongelooflike waarde van projekte soos Agri Dwala kan sien vir wat dit is nie?

My wens vir almal in leiersposisies in 2012 is dat hulle vir hulself die volgende vraag sal stel: Hoe seer gaan ek toelaat dat Suid Afrika kry as gevolg van my besluite? Ware leiers is mense wat hul persoonlike sieninge en voorkeure opsy kan sit om na die groter prentjie te kyk. Wanneer ons seën afbid op Suid Afrika moet ons ook vir goeie leiers bid. God seën Afrika.